آشنایی با انواع قرارداد کاری و بررسی شرایط ۱۰ نوع قرارداد کاری
در هنگام امضای قرارداد کاری باید به چه نکاتی توجه کنیم؟ چه بندهایی از این قرارداد از حساسیت‌های بالایی برخوردار هستند؟ این سوال‌ها در ذهن افراد جویای کار با سابقه صفر سال تا افرادی با سابقه بالا وجود دارد. برای برطرف کردن این ابهامات در ذهن کارمندان و کارفرمایان و به منظور جلوگیری از تنش‌های احتمالی به دنبال امضای قرارداد نامناسب، باید با شرایط انواع قرارداد کاری آشنا شوید. در این مقاله به بررسی انواع قراردادهای کاری به همراه شرایط و ضوابط می‌پردازیم. چند دقیقه به مطالعه این مطلب اختصاص دهید تا بدانیم لیست انواع قراردادها شامل چه مواردی می‌شود.
۱٫ قرارداد آزمایشی یا کارآموزی؛ قراردادی با دستمزد پایین یا بدون دستمزد
قرارداد آزمایشی یا کارآموزی نوعی توافقنامه است که بین کارفرما و کارآموز منعقد می‌شود تا شرایط کار را در دوره مشخصی تحت عنوان کارآموزی تعیین کند. در این نوع قرارداد دوره زمانی معینی (معمولا بین چند ماه تا یک سال) برای آزمایش مهارت‌ها و توانایی‌های فرد در نظر گرفته می‌شود.
کارفرما در طول این دوره فرصت دارد تا به ارزیابی عملکرد کارآموز بپردازد؛ در نهایت بعد از ارزیابی عملکرد کارآموز به‌منظور استخدام نهایی فرد تصمیم‌گیری خواهد کرد. وظایف و دامنه مسئولیت‌های کارآموز در این نوع قرارداد کاری باید به‌طوردقیق مشخص شده باشد.
مزایا و حقوق دریافتی کارآموزان چگونه است؟
به‌طورکلی کارآموزان نسبت به کارکنان دائمی، حقوق کمتری دریافت می‌کنند؛ بنابراین این مورد حتما در قراردادهای کارآموزی ذکر می‌شود. به دنبال حقوق دریافتی کمتر، کارآموزان معمولا ساعت کاری کمتری نیز دارند؛ مگر در شرایطی که کارفرما و کارآموز بر ساعت کاری خاصی توافق داشته باشند.
مزایای قرارداد کاری کارآموزی مانند بیمه، براساس سیاست‌های شرکت‌ها متفاوت خواهد بود. معمولا کارآموزان به دلیل نداشتن نقش مستقیم و فردی در پیشبرد فعالیت‌ها از بسیاری از مسئولیت‌ها معاف هستند. ازاین‌رو نیازی به استفاده از بیمه مسئولیت به‌ویژه در صنایع پرخطر و تولیدی ندارند. درحالیکه استفاده از انواع بیمه مسئولیت به‌خصوص برای نیروی کار در صنایع حساس‌تری مثل کارخانه‌های تولیدی اهمیت دارد. با استفاده از انواع بیمه مسئولیت مثل بیمه آتش سوزی، زیان کمتری در مواقع حادثه برای نیروی کار ایجاد خواهد شد.
۲٫ انواع قراردادهای کاری دورکاری شامل چه ضوابطی می‌شود؟
قراردادهای دورکاری به‌عنوان مجوزی برای کار از هر محیطی به جز محیط شرکت شناخته می‌شود؛ این نوع قراردادها اغلب شامل شرایط و قوانین خاصی هستند که تفاوت‌هایی با محیط‌های کاری سنتی دارند. در قراردادهای دورکاری به‌طورشفاف باید وظایف مجاز به دورکاری شرح داده شود. همچنین باید مشخصات فنی و نیازمندی‌های زیرساختی مورد‌نیاز برای انجام کار را توضیح دهند. علاوه‌بر این موارد، نحوه ارتباط اعضای تیم با یکدیگر، عواقب ترک کار در ساعات کاری و در نهایت وسایل امانتی شرکت به فرد نیز در قرارداد دورکاری ذکر می‌شود. مسئولیت‌های مربوط به حفظ امنیت اطلاعات و رعایت استانداردهای حفاظتی نیز باید به دقت در قرارداد دورکاری تعریف شوند تا از داده‌های شرکت در برابر دسترسی‌های غیرمجاز محافظت شود.
حقوق افراد دورکار نباید تفاوتی با کارمندان حضوری شرکت داشته باشد. اگر چه برخی از کارفرماها مزایای کمتری برای این افراد مثل ارائه ندادن بیمه در نظر می‌گیرند. معمولا کارمند دورکار شامل دریافت خدمات بیمه درمانی و تکمیلی نمی‌شود؛ البته که این مورد جزء قوانین قرارداد دورکاری نیست؛ بااین‌حال برخی از شرکت‌ها به دلیل حضور نداشتن کارمند در شرکت از ارائه پوشش بیمه‌ای سرباز می‌زنند. بهترین شرکت‌ها با ارائه بهترین بیمه تکمیلی به‌منظور افزایش حس رضایت کارمندان خود قدم بر‌میدارند.
قرارداد دورکاری باید شامل مفادی در مورد ساعات کاری مجاز، زمان استراحت و تعطیلات باشد. برخی از شرکت‌ها ممکن است هزینه‌های مربوط به اینترنت و تجهیزات مورد نیاز را تحت شرایط خاصی پرداخت کنند.
۳٫ قراردادهای مزد ساعتی؛ در لیست قراردادهای کاری با حجم کاری متغیر
قراردادهای مزد ساعتی براساس تعداد ساعات کاری کارمند امضا می‌شود. در این نوع قراردادها معمولا مزایا و دستمزد فقط براساس تعداد ساعت محاسبه خواهد شد و شرح وظایف محور اصلی قرارداد مزد‌ساعتی نیست. این نوع قرارداد معمولا برای مشاغلی استفاده می‌شود که حجم کاری آن‌ها از هفته‌ای به هفته دیگر متغیر است. در قرارداد مزد ساعتی به‌طورمشخص نرخ پرداخت به ازای هر ساعت کار را و شرایطی مانند اضافه کاری و پرداخت‌های مربوط به آن تعیین خواهد شد.
علاوه‌بر موارد گفته شده، باید دقیقا در قرارداد مزد ساعتی توضیح داده شود که در چه شرایطی ساعات کاری ممکن است افزایش یا کاهش پیدا کند و چگونه تغییرات در برنامه کاری اعمال می‌شود.
علاوه‌بر موارد فوق، قرارداد مزد ساعتی باید جزئیاتی درباره بیمه و مزایای مرتبط با کار، مانند بیمه درمانی، بازنشستگی و تعطیلات پرداختی نیز همراه باشد. در مجموع، قرارداد مزد ساعتی باید به‌گونه‌ای نوشته شود که شفافیت و عدالت را برای هر دو طرف تأمین کند و منجربه محیط کاری سازگار و منصفانه شود. معمولا ارائه بیمه درمانی از بندهای قرارداد مزد‌ساعتی نیست و بسیاری از شرکت‌ها حضور تمام‌وقت کارمند در شرکت را از شرایط بیمه درمانی می‌دانند. درحالیکه پرداخت هزینه بیمه تکمیلی شرکتی گامی بزرگ برای جلب رضایت کارمندان به شمار می‌رود.
۴٫ قراردادهای کارمزدی برای پرداخت براساس نحوه اتمام کار بسته می‌شوند
در قراردادهای کارمزدی پرداخت‌ها براساس شرایط اتمام کار یا پروژه‌های مشخص انجام می‌شود، نه براساس ساعت کاری یا دوره زمانی. این نوع قرارداد بیشتر در مشاغل فریلنسری، پیمانکاری و موقعیت‌هایی که کار بر پایه پروژه انجام می‌شود، رایج‌تر است. در قراردادهای کارمزدی دقیقا مشخص می‌شود که چه نتایجی از کار تا چه تاریخی مد‌نظر است. این نوع قرارداد اغلب شامل بندهایی است که پرداخت‌ها را به تایید نهایی کارفرما مرتبط می‌سازد؛ از سوی دیگر شامل جریمه‌هایی برای تاخیر در تحویل یا کیفیت نامطلوب کار نیز خواهد بود.
در قراردادهای کارمزدی مسئولیت‌ها و حقوق مالکیت فکری نیز باید به دقت بررسی شوند. برای مثال، باید روشن شود که آیا پیمانکار حق دارد کارهای تولید شده را در جای دیگر به کار ببرد یا به فروش برساند. بیمه و مزایای معمول کارمندان معمولا در این نوع قراردادها شامل نمی‌شوند، زیرا پیمانکاران معمولا به‌عنوان کارکنان مستقل شناخته می‌شوند. معمولا قراردادهای موقت با حضور تمام وقت کارمند در شرکت منجر به خرید بیمه تکمیلی توسط کارفرما خواهد شد.
۵٫ انواع قرارداد کار براساس نوع خدمات چیست؟ قرارداد کار مشاوره‌ای
قرارداد کار مشاوره‌ای بین یک مشاور و سازمان یا فردی که از خدمات مشاوره‌ای استفاده می‌کند، منعقد می‌شود. این نوع قرارداد باید به دقت تعریف کند که چه نوع خدماتی ارائه در بازه زمانی خاص ارائه خواهد شد. این نوع قرارداد باید شامل بندهایی است که تعهدات طرفین را مثل نحوه ارتباط و گزارش‌دهی بین مشاور و کلاینت را نیز مشخص می‌کند. در این قرارداد کاری معمولا مقررات مربوط به حفاظت از اطلاعات محرمانه و مالکیت فکری نیز برای محافظت از هر دو طرف در برابر سوء استفاده از اطلاعات گنجانده می‌شود.
در قرارداد کار براساس نوع خدمات باید نحوه پرداختی‌ها مانند مبلغ و ساعات پرداخت مشخص شود. همچنین باید تعیین کند که در صورت نرسیدن به اهداف قرارداد چه عواقبی برای کارفرما و کارمند به همراه خواهد داشت. این قراردادها ممکن است شامل بندهای خاصی برای حل اختلاف نیز مانند میانجیگری یا داوری باشند، تا در صورت بروز اختلاف، روش‌های حل و فصل مشخص و مورد توافق باشند.
۶٫ کار موقت؛ یکی از انواع قراردادهای کاری برای زمان مشخص و محدود
قرارداد کاری موقت نوعی توافقنامه است که بین کارفرما و کارمند برای دوره زمانی مشخص و محدود منعقد می‌شود. این نوع قرارداد برای پروژه‌های خاص، موقعیت‌های فصلی یا برای جایگزینی موقت کارکنان به دلایل خاص مثل بیماری امضا می‌شود. قرارداد کار موقت باید شامل تاریخ شروع و پایان کار، جزئیات مربوط به نوع کار، وظایف و مسئولیت‌های کارمند و همچنین شرایط پرداخت و دستمزد باشد. همچنین باید تعیین کند که آیا پس از پایان دوره قرارداد، امکان تمدید وجود دارد یا خیر.
در قرارداد موقت باید کلیه قوانین مربوط به فسخ قرارداد، حقوق در زمان اخراج یا پایان دوره قرارداد و حقوق مربوط به مزایا مانند بیمه درمانی، بازنشستگی و تعطیلات پرداختی نیز به‌دقت تعریف شود.
۷٫ قراردادهای دائم بدون تعیین زمان مشخص بسته می‌شوند
قرارداد کار دائم توافق‌نامه‌ای است که بدون تعیین تاریخ پایان مشخص، بین کارفرما و کارمند بسته می‌شود. این نوع قرارداد به کارمند امنیت شغلی بیشتری می‌دهد و نشان‌دهنده تعهد طولانی‌مدت کارفرما به کارمند است. قرارداد باید شامل کلیه جزئیات از جمله وظایف و مسئولیت‌های کارمند، محل کار، ساعات کاری، دستمزد و نحوه محاسبه آن، مزایا و بیمه‌های مرتبط و شرایط مربوط به مرخصی و تعطیلات باشد. فراموش نکنید که قراردادهای دائم شامل بیمه مسئولیت کارفرما در مقابل کارکنان نیز می‌شود.
قرارداد کار دائم براساس قوانین وزارت کار نوشته می‌شود؛ مگر اینکه توافق خاصی میان کارمند و کارفرما انجام شود. این نوع قرارداد باید مکانیزم‌های حل اختلاف را در صورت بروز مشکلات شغلی یا اختلافات بین کارفرما و کارمند نیز تعیین کند. این مکانیزم و قوانین شامل شرایطی مانند اخطار قبل از اخراج، دلایل موجه برای اخراج و حقوق و نحوه تسویه حساب در صورت پایان دادن به قرارداد است.
۸٫ انجام کار خاص بدون زمان مشخص؛ مهم‌ترین مشخصه قرارداد کاری برای انجام کار معین
قرارداد کاری برای انجام کار معین یک نوع توافقنامه است که به‌طور‌خاص برای انجام یک پروژه یا وظیفه مشخص بین کارفرما و کارمند امضا می‌شود. معمولا تاریخ مشخصی برای شروع و پایان قراردادهای انجام کار خاص در نظر گرفته می‌شود. در این قرارداد دقیقا مشخص می‌شود که کار چیست و چه نتایجی برای پایان پروژه مد‌نظر است. همچنین قرارداد انجام کار خاص بدون زمان مشخص باید شامل جزئیاتی درباره دستمزد، نحوه و زمان‌بندی پرداخت‌ها باشد. در مواردی که کار نیاز به مواد یا تجهیزات خاص دارد، باید مشخص شود که چه کسی مسئول تهیه این موارد است.
علاوه‌بر این، قرارداد باید شرایطی را تعیین کند که در صورت تغییر در محدوده کار یا تاخیر در تحویل کار، چگونه با آن‌ها برخورد می‌شود. در قرارداد انجام کار خاص بدون زمان مشخص باید بندهایی برای حل اختلافات، جرایم دیرکرد و مدیریت تغییرات احتمالی در طول دوره قرارداد نیز وجود داشته باشد.
۹٫ انواع قرارداد کاری تمام‌وقت چه بندهایی دارد؟
قرارداد کار تمام وقت بین کارفرما و کارمند برای کار ۴۲ ساعت و نیم در هفته امضا می‌شود. البته این ساعت ممکن است براساس توافق میان کارمند و کارفرما کمی تغییر کند. قرارداد تمام وقت باید شامل جزئیات کاملی از شرح وظایف، دستمزد، مزایا، ساعات کاری و شرایط محل کار باشد. معمولا این نوع قرارداد شامل تعهداتی در مورد رعایت قوانین محل کار، حفظ امنیت و سیاست‌های شرکت است. در قراردادهای کاری تمام وقت، دو روز و نیم نصفی مرخصی در ماه برای کارمند در نظر گرفته می‌شود.
قرارداد کار تمام وقت مطابق با قوانین کار کشور منعقد خواهد شد. این امر شامل حقوق مربوط به مرخصی‌های بیماری و مرخصی سالانه می‌شود. همچنین در قرارداد تمام وقت باید شرایطی برای فسخ قرارداد نیز وجود داشته باشد که نحوه پایان دادن به ارتباط شغلی توسط هر دو طرف و همچنین مواردی که منجر به اخراج می‌شوند را توضیح دهد.
۱۰٫ قرارداد کار پاره وقت؛ قراردادی برای کمتر از ساعت استاندارد کاری
انواع قرارداد کار پاره‌وقت شامل ساعت کاری کمتر از حالت استاندارد می‌شود؛ تعیین این ساعت با‌توجه‌به شرح وظایف کارمند و براساس حجم کاری تعیین خواهد شد و باید کمتر از ۴۲ ساعت و نیم (مصوبه لایحه ۸۷ قانون مدیریت خدمات کشوری) باشد. در این نوع قرارداد باید مشخصات دقیق شغل، از جمله توصیف وظایف، ساعات کاری، دستمزد و نحوه محاسبه آن، مزایای مرتبط (در صورت وجود) و سایر شرایط کاری مانند محل کار و انتظارات از کیفیت کار را شرح دهد. توجه داشته باشید که در قرارداد پاره وقت مرخصی استعلاجی و سایر مرخصی‌های بدون حقوق، مانند قرارداد تمام وقت است.
قرارداد کار پاره‌وقت باید با‌توجه‌به قوانین کار ملی و منطقه‌ای نوشته شود تا از حقوق کارمندان در مقابل سوء استفاده‌های احتمالی محافظت کند. باید مشخص شود که کارمندان پاره‌وقت نیز مستحق دریافت مزایای متناسب با ساعات کاری خود مانند مرخصی بیماری و تعطیلات پرداختی هستند. همچنین شرایط فسخ قرارداد نیز در انواع قراردادهای کاری باید ذکر شود.
دریافت مشاوره؛ اقدامی برای خرید بهترین بیمه برای کارمندان در انواع قرارداد کار
بیمه کردن کارمندان در انواع قراردادهای کاری بستگی به شرح وظایف کارفرما نسبت به کارمند دارد. بسیاری از قراردادهای پاره وقت، دورکاری و کارآموزی شامل بیمه کردن کارمند نمی‌شود. بااین‌حال در نظر گرفتن مزایایی مثل حق بیمه در انواع قرارداد کاری به افزایش حس رضایت کارمند کمک خواهد کرد. برای خرید بهترین بیمه و در مواردی خرید بیمه تکمیلی کارکنان حتما با شرکت‌های بیمه‌گر برای داشتن بهترین تصمیم‌گیری تماس بگیرید.
